اگر بخواهیم خیلی خلاصه آبکاری طلا را توضیح دهیم میتوان گفت به کلیه کار های شیمیایی که روی طلا انجام می شود تا رنگ و براقی طلا زیاد شود در اصل آبکاری به محصولات طلا روح می بخشد . آبکاری در انواع رنگ ها با کم یا زیاد کردن مواد شیمیای امکان پذیر است. آبکاری آخرین مرحله ساخت می باشد که مراحل قبل آبکاری را می توان از ریخته گری طلا و بعد از آن به مخراج کاری ( در صورتی که کار سنگ خور باشد ) نام برد و وقتی تمام کار ها انجام می شود و در اصل کار به پایان رسیده باشد یک مرحله آبکاری روی قطعه طلا برای زیبایی بیشتر انجام می شود.
جالب است بدانید بر خلاف آنچه که شما فکر می‌کنید؛ آبکاری مواد، عملی نیست که به تازگی در صنایع مختلف باب شده باشد. حیرت آور است! آبکاری مواد بیش از چند صد سالست که در بین جوامع رواج دارد به‌خصوص در حوضه طلا و جواهرات! همانطور که گفتیم آبکاری از گذشته‌های دور انجام می‌شده و مانند تمامی اختراع‌های بشر برای اولین بار توسط لوئیجی والنتینو بروگناتلی در سال ۱۸۰۵ اختراع شد؛ بعد از او در سال ۱۸۵۶، موریتس فن یاکوبی روکش‌دهی فلزی ( Plating ) که با احیا کاتیون به وسیله جریان الکتریکی و نشاندن آن به‌صورت یک لایه روی ماده‌ای دیگر مانند فلز، را ابداع کرد. روکش کردن و آبکاری با فلز طلا پر طرفدارترین نوع آبکاری است چون طلا هم با دوام است و هم چشمگیرترین فلز شناخته شده در دنیا! به طوری که حتی خود مصنوعات طلا و نقره یا سایر بدلیجات را برای مقاوم سازی و جلوه‌دار کردن بیشتر بار دیگر با خود طلا آبکاری می‌کنند.
خواص آبکاری طلا
فرایند آبکاری معمولاً با فلزات گرانبها چون طلا و نقره و کروم جهت افزایش زیبایی و افزایش مقاومت در برابر خوردگی انجام می شود همچنین ایجاد روکشی بسیار مناسب (در حدود میکرومتر) . این خواص می‌تواند رسانایی الکتریکی و جلوگیری از خوردگی باشد. همچنین فعل و انفعال های فلز با محیط اطراف باعث پوسیدگی می شود که آبکاری از آن جلو گیری می کند.
آبکاری باعث مقاومت فلز طلا و کم کردن خوردگی فلز و همینطور جلو گیری از پوسیدگی آن می شود ولی این امر ها بیشتر در آبکاری صنعتی کاربرد دارد و آبکاری فقط برای زیبایی محصول می باشد. درست است مقاومت طلا را هم بیشتر می کند ولی این افزایش مقاومت هیچ تاثیری ندارد زیرا شما هیچ وقت نمی خواهید با این فلز سنگ کاری یا کار های صنعتی انجام دهید پس در اصل طلا یک فلزه زینتی است. و برای همین امر استفاده می شود.
چه فلزاتی را میتوان آبکاری طلا کرد؟
اگر بخواهیم مختصر و مفید و بدون حاشیه به این سوال پاسخ دهیم باید بگوییم: همه‌ی فلزات را میتوان آبکاری کرد؛ اما در این میان باید حواسمان به نقره باشد، چرا که در هنگام آبکاری نقرجات با طلا، شاهد کدر و مات شدن آن هستیم، اما علت آن چیست؟ چرا نقره در هنگام آبکاری طلا به جای آنکه براق و درخشان همچون طلا شود، کدر می‌شود!؟ بگذارید دلیلش را اینگونه بیان کنیم: نقره و طلا دو عنصری هستند که به شدت دوست دارند با هم ترکیب شوند، از همین رو وقتی که نقرجات خود را روکش طلا می‌کنیم، کدر و مات می‌شود. اما یک راه حل خوب و ویژه وجود دارد: آن هم این است که آبکاری نقرجات را در دو مرحله انجام دهیم؛ به این صورت که در ابتدا نقرجات خود را با مس آب کاری کنیم و سپس روی آن را با طلا پوشش دهیم در این صورت نقرجات ما همچون طلا درخشنده و براق می‌شوند و دیگر خبری از مات و کدر بودن روی نقره های خود نمی‌بینیم.
آبکاری طلا سیانیدی ( آبکاری طلا تزیینی )
این روش آبکاری طلا دقیقا همان روشی است که در کارگاه‌های طلاسازی نیز از آن استفاده می‌کنند و طلاهای ما را از لولو به هولو تبدیل می‌کند، همچنین میتوان گفت آبکاری طلا سیانیدی یا به زبان عامیانه آبکاری طلا تزیینی یکی از رایج‌ترین روش آبکاری طلا است که علاوه بر استفاده از آن در صنعت طلا و جواهر و ساعت سازی، برای آبکاری قاب عکس، شیرآلات، لوسترها و دیگر وسایل تزیینی کاربرد دارد که فقط تنها تفاوت آبکاری آن‌ها با آبکاری زیورآلات در میزان ضخامتشان است؛ ضخامت پوشش آبکاری وسایل تزیینی بین ۰.۵ تا ۳ میکرون و برای زیورآلات چیزی در حدود ۰.۷۵ تا ۲.۵ است، در ضمن بهتر است بدانید دلیل دیگری که این نوع آبکاری را بسیار پرطرفدار کرده است رنگ‌بندی متنوع آن هست، این رنگ‌ها شامل زرد، سبز، سفید، رزگُلد، شامپاین، صورتی و قرمز می‌باشد. همچنین گاهی اوقات برای بیشتر کردن جلوه‌ی این نوع آبکاری، قطعاتی که جنسشان از طلا نیست ( مانند شیرآلات ) را روکش نیکل براق کرده و سپس آن را آبکاری می‌کنند این کار زیبایی و نمای چشم نوازی به آبکاری طلا می‌دهد. حال که با این روش بیشتر آشنا شدید خالی از لطف نیست که در این جا مراحل آبکاری طلا و جواهرات، به روش متداول سیانیدی را بازگو کنیم چرا که آبکاری هیچ موردی به اندازه‌ی طلاجات و جواهرات در تخصص ما نیست .
روش های آبکاری طلا :
آماده سازی
شست‌وشو
لیزگیری
وان آبکاری
از دست ندهید: انواع رنگ بندی طلا و آبکاری طلا
سوالی که در ذهن بسیاری از افراد نقش می‌بندد این است که چرا از همان اول مصنوعات طلا را با طلای مرغوب و شفاف زرد یا با طلای سفید با کیفیت نمی‌سازند تا مجبور نباشیم دوباره آن را آبکاری کنیم؟ جواب این سوال، محدود بودن برخی از فلزات و گران بودن آن‌‌هاست! بگذارید برای روشن شدن مطلب مثالی برایتان بزنیم فرض کنید برای آنکه طلاجات و جواهرات فوق‌العاده پر زرق و برقی داشته باشیم تمام طلاجات و جواهرات از طلای ۲۴ عیار ساخته شوند! در این صورت مطمئن باشید خیلی زود ذخایر شمش طلای بسیاری از کشورها تمام می‌شود اگر هم تمام نشود به دلیل چند برابر شدن قیمت مصنوعات طلا، دیگر کسی قدرت خرید آن‌ها را نخواهد داشت. درنتیجه آبکاری طلاجات موهبتی است که باعث می‌شود علاوه بر اینکه طلاجاتی براق و مقاوم داشته باشیم هزینه‌ی کمتری هم بابت آن بپردازیم.
آبکاری طلا آلیاژی
آبکاری طلا به روش آلیاژی یکی دیگر از انواع آبکاری طلا است، این پوشش ثبات رنگ داشته و همچنین دوام بالایی دارد و آن قطعه را در برابر خوردگی و سایش بسیار مقاوم می‌سازد، قابل ذکر است که در این روش آبکاری، آلودگی جوی نیز در افزایش مقاومت فلز آبکاری شده تاثیر دارد چراکه باعث می‌شود یک لایه‌ی سطحی از طلا اکسید شود که همین لایه اکسید شده باعث افزایش مقاومت شود. از همین رو غالباً این پوشش را در صنایع پزشکی، دندان پزشکی و مصارف صنعتی و هواپیمایی استفاده می‌کنند همچنین متخصصان این نوع آبکاری آلیاژی را برای لحیمکاری و جوشکاری نیز پیشنهاد می‌کنند.
آبکاری طلا اسیدی
همانطور که از اسم این روش از آبکاری طلا پیداست مطمئناً PH آن در محدوده‌ی اسیدی است، همچنین میتوان این پوشش را از مهمترین پوشش‌های آبکاری طلا دانست چراکه این نوع آبکاری ثبات رنگ قابل توجهی داشته که سختی آن به نوع و میزان ترکیبات داخل وان آبکاری بستگی دارد. جالب است بدانید این نوع روکش طیف گسترده‌ای از رنگ‌ها را دارا است که پرطرفدارترین آن‌ها رنگ‌های بنفش، زرد، پرتقالی و سبز می‌باشد.
